De ler ne zaman ayrı yazılır?

De ler ne zaman ayrı yazılır?

De ler, Türkçe dilbilgisinde özel bir öneme sahip olan bir ek grubudur. Kelimelerin sonuna eklenerek çoğul veya belirli hâl alırlar. Yani bir kelimeyi çoğul veya belirli hâlde kullanmak istediğimizde de ler ekini kullanırız. Ancak de lerin ayrı mı yoksa birleşik mi yazılacağı noktasında sıklıkla karışıklıklar yaşanabilir.

De kelimesi, bazı durumlarda yalnız başına bir zarf anlamı taşırken, bazı durumlarda da bir ön ek görevi görebilir. De kelimesi, oluşturduğu kelime birlikteliklerinde anlamı ve kullanıldığı kelimenin özellikleri baz alınarak ayrı mı yoksa birleşik mi yazılacağına karar verilir.

De leri ayrı yazmamız gereken durumları şu şekilde sıralayabiliriz:

1. İsimlerle Birleşik Fiiller:

De ler, Türkçe'de isimlerle birleşik fiiller oluştururken ayrı yazılır. Örneğin: hatırla-de, kararlaştır-de, kavga et-de, kıyafet değiş-tir gibi örneklerde de kelimesi ayrı yazılır.

2. Zarf Görevinde:

De kelimesi zarf görevinde kullanıldığında da ayrı yazılır. Örneğin: de aşağı, de yukarı, de başında gibi ifadelerde de kelimesi bir zarf olarak kullanıldığı için ayrı yazılır.

3. Bağlaç Görevinde:

Bağlaç olarak kullanıldığında de kelimesi ayrı yazılır. Örneğin: elbiseleri hem giymemiş de kirletmiş, ders çalıştı da başarılı olamadı gibi cümlelerde de kelimesi bağlaç görevi üstlendiği için ayrı yazılır.

4. Kendini Vurgulama Amaçlı Kullanımlar:

Bazı durumlarda de kelimesi kendini vurgulama amacıyla kullanıldığında ayrı yazılır. Örneğin:"Ben de üniversite mezunuyum."

De leri birleşik yazmamız gereken durumları şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Aidiyet Bildirme:

Aidiyet bildiren durumlarda de ler ekini birleşik yazmamız gerekmektedir. Örneğin: müzedeki tablo, evdeki eşyalar gibi ifadelerde de kelimesi aidiyeti bildirdiği için birleşik yazılır.

2. Sıfat ve İsim Tamlaması Kurma:

Sıfat veya isim tamlaması kurarak kelime birleşikliği oluşturduğumuz durumlarda de kelimesi birleşik yazılır. Örneğin: eldeki kitaplar, yoldaki insanlar, masadaki bardaklar gibi ifadelerde de kelimesi birleşik kullanılır.

3. Cümle Yapısı ve Anlamı:

Cümle yapısı ve anlamı doğrultusunda de ler ekini birleşik yazmamız gerekmektedir. Örneğin: on bin de bir şans, bu da ne demek gibi ifadelerde de kelimesi birleşik yazılır.

Sonuç olarak, "de ler ne zaman ayrı yazılır?" sorusunun yanıtı, kullanım amacı ve kelime özelliklerine bağlı olarak değişmektedir. İsimlerle birleşik fiillerde, zarf olarak, bağlaç görevinde ve kendini vurgulama amacıyla kullanıldığında de kelimesi ayrı yazılırken, aidiyet bildiren durumlarda, sıfat ve isim tamlaması kurma veya cümle yapısı ve anlamı doğrultusunda kullanıldığında birleşik yazılmaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular

1. De ler ne zaman ayrı yazılır?

De'ler, birleşik fiillerin hemen öncesine gelerek bağlaç görevi görürler ve genellikle ayrı yazılır.

2. Birleşik fiillerdeki de'ler nasıl kullanılır?

Birleşik fiillerdeki de'ler, fiilin öznesi ile ayrı yazılır ve fiilin hemen öncesine gelerek onu bağlar. Örneğin: "Evden çıkar çıkmaz hemen arabaya bindik."

3. De'ler cümlenin neresinde yer alır?

De'ler, birleşik fiillerin fiil kökünden önce yer alır, yani fiilin hemen öncesinde bulunurlar.

4. De'ler her birleşik fiilde kullanılır mı?

Hayır, de'ler her birleşik fiilde kullanılmaz. Sadece özne ile fiil kökü arasında kullanılırlar. Diğer kısımlarda kullanılmazlar.

5. De'leri yazarken hangi kelimelerle birleşebiliriz?

De'ler, özne ile fiil kökü arasında kullanılırken, fiil kökünden önceki kelimeyle birleşirler. Örneğin: "Çocuk elinden kalemi düşür (de) düşmez."